Theo quan điểm của Đông y, tiểu đêm nhiều lần ở nữ – nguyên nhân gốc nằm ở thận và bàng quang. Thận dương hư suy, thận mất chức năng sưởi ấm gây ra chứng bàng quang hư hàn. Hậu quả là bàng quang không có khả năng chế ước được thủy dịch (nước tiểu), từ đó dẫn tới tình trạng tiểu đêm nhiều lần.
Thận và bàng quang là hai cơ quan chính đảm nhiệm chức năng tiểu tiện trong cơ thể con người. Ở phụ nữ có tuổi, chứng tiểu đêm nhiều phần lớn do thận dương hư yếu. Do đó, phương pháp điều trị cần chú trọng ôn bổ thận dương. Thận muốn khỏe phải bổ thêm tỳ, vì tỳ chế ước thận thủy, cho nên phải kiêm cả bổ tỳ thận.
Nếu tình trạng bệnh nhẹ, biểu hiện thận dương hư không rõ lắm, thường gặp ở phụ nữ trẻ tuổi mắc bệnh thời gian ngắn, căn cứ vào vai trò khí hóa của bàng quang, điều trị nên chú trọng bổ khí và phục hồi cơ bàng quang.
Trong Đông y, có rất nhiều bài thuốc nhằm trị chứng tiểu đêm nhiều lần. Tuy nhiên cần đảm bảo cả hai nguyên tắc bổ tỳ thận, phục hồi cơ bàng quang.
Ích trí nhân – bổ tỳ thận, phục hồi cơ bàng quang
Ích trí nhân là quả phơi khô của cây Ích trí (Alpinia oxyphylla Miq.). Ích trí nhân có tác dụng bổ thận tỳ, cố khí, sáp tinh nên từ lâu Đông y đã dùng để chữa chứng tiểu đêm, tiểu nhiều lần, đái dầm, đái són. Y học hiện đại cũng đã chứng minh Ích trí nhân có khả năng chống viêm, làm giảm co thắt cơ trơn bàng quang. Vì vậy với những bệnh nhân cơ bàng quang đã bị suy yếu, ích trí nhân còn có tác dụng phục hồi cơ bàng quang.
Phá cố chỉ – bổ thận dương hư, tốt cho phụ nữ
Phá cố chỉ là hạt phơi khô của cây Đậu miêu (Psoralea corylifolia). Phá cố chỉ quy kinh tỳ thận, thuộc nhóm thuốc bổ dương có tác dụng kiện Tỳ xong nhẹ hơn Ích trí nhân. Giống như ích trí nhân, phá cố chỉ có tác dụng bổ thận dương mạnh, giải trừ nguyên nhân bệnh và chữa trị các triệu chứng chính của chứng tiểu đêm, tiểu nhiều lần. Trên lâm sàng, phá cố chỉ được chỉ định điều trị tiểu đêm, tiểu nhiều lần do chứng bàng quang hư hàn của người già. Phá cố chỉ đặc biệt tốt cho phụ nữ do thành phần có chứa bavanchi, một hoạt chất giống như estrogen nội sinh. Vì vậy trong Đông y chuyên dùng để chữa chứng tiểu són, tiểu nhiều, tiểu đêm nhiều lần ở nữ, phụ nữ khí huyết xấu.
Ngũ gia bì gai
Có nguồn gốc từ vỏ rễ và vỏ thân của cây Ngũ gia bì gai (Acanthopanax senticosus). Ngũ gia bì gai có tác dụng bồi bổ khí huyết, góp phần kiện tỳ cố thận, thường dùng cho các trường hợp tỳ thận hư yếu.
Đậu đen xanh lòng
Được coi là một vị dược liệu quý trong dân gian, có nguồn gốc từ hạt cây Đậu đen (Vigna cylindrica), dùng trong Đông y để chế thuốc, dẫn thuốc vào kinh thận, lại có tác dụng bồi bổ can thận, bồi bổ khí huyết, chữa can thận hư yếu.
Sự phối hợp của 4 loại thảo dược này là bí quyết 300 năm, được dành riêng cho Hoàng hậu và các Quý phi trong triều đình nhà Lê. Đây đều là các dược liệu có tác dụng ôn tỳ thận, bổ bàng quang. Sự hỗ trợ lẫn nhau của chúng làm tăng tác dụng của từng vị thuốc đơn độc, tạo nên công thức cân bằng và hoàn chỉnh. Vì thế bài thuốc này có thể dùng để trị các chứng tiểu nhiều lần, tiểu đêm nhiều lần ở nữ dai dẳng lâu năm.
